Masakra e Bolonjës - 2 gusht 1980

nga Brunilda Ternova



Italia është ndër të paktat vende në botë ku kronika e zezë ngatërrohet e plekset me historinë dhe politikën, ku episodet, ngjarjet, faktet zvarriten për vite me radhë, pa pasur një zgjidhje e një mbyllje, dhe shpesh ngelen të mbuluara nga velloja e misterit dhe e fshehtësisë totale.

Data 2 gusht 1980 përfaqëson një nga ngjarjet më të dhimbshme të këtyre 30 viteve të fundit për qytetin e Bolonjës dhe për italianët në përgjithësi. Historia e kësaj date dhe e ngjarjes që përfaqëson nis me një masakër çnjerëzore në orët e para të mëngjesit, ku gjetën vdekjen 85 persona të pafajshëm dhe u plagosën apo gjymtuan më shumë se 200 të tjerë. Ngjarje të tilla nuk kanë thjesht të bëjnë me sjellje të izoluara individuale të personave të caktuar, edhe sepse ekziston një bazë kulturore, sociologjike, ideologjike, politike dhe ekonomike mbi të cilën kanë maturuar dhe janë zhvilluar gjatë kohës.

Thuhet se kjo është masakra më e madhe që ka ndodhur ndonjëherë në Itali në kohë paqeje.

Rindërtimi i ngjarjes

Njerëz të ndryshëm ndodhen në sallën e pritjes, të ulur në karrige e në dysheme, lexojnë, flenë, hyjnë, dalin, lëvizin brenda dhe jashtë pa pushim. Ora është 10:25 e mëngjesit, kur e gjithë salla e pritjes, zyrat lart në katin e dytë, bari, restoranti, një pjesë e stacionit të trenit të Bolonjës shemben me zhurmë. Copa metalesh, blloqe çimentoje dhe pluhuri i zi do të mbulojnë gjithë stacionin e do të përhapen dhunshëm, duke goditur trenin e linjës Chiasso-Ancona, bashkë me taksitë që ndodheshin në sheshin para stacionit. Njerëzit e grumbulluar rreth stacionit, të përbërë nga ushtarakë, civilë dhe kalimtarë, do të ofrojnë ndihmat e para duke u futur mes rrënojave për të nxjerrë ata që ishin akoma gjallë. Edhe taksitë dhe autobusët janë të zënë me transportimin e të plagosurve në spital.

Shpëtuesit e ndihmës së parë do të dëshmojnë se kanë parë viktima - midis tyre dhe fëmijë - me trupa të sakatuar dhe të gjymtuar, duke dhënë shpirt. Një ferr i vërtetë mbi tokë. Shumë njerëz, në shumë rajone italiane, përpiqen të shqetësuar të kontaktojnë me të dashurit apo të njohurit e tyre, me shpresën se nuk ndodhen në vendin e incidentit. Linjat telefonike janë të bllokuara nga telefonatat e shumta; morgu dhe spitalet e Bolonjës janë të mbushura plot me policë, njerëz të zakonshëm e të ndihmës së shpejtë, të njohurit dhe të afërmit e të plagosurve dhe viktimave.

Thashethemet e para kishin hedhur hipotezën se kishte shpërthyer një kaldajë në afërsi të restorantit. Gazetarët urdhërohen nga disa njerëz me peshë dhe të mirinformuar mbi çështjen që të evitonin fjalën ‘atentat’ në shkrimet e tyre. Por sipas dëshmive të atyre që dhanë ndihmën e parë, era e barutit ishte shumë e fortë dhe “kaldaja” - e cila nuk mund të krijonte një shkatërrim të atyre dimensioneve - nuk u gjet gjëkundi.

Më 3 gusht, Kryeministri Francesco Cossiga mban një konferencë për shtyp në sallën e Bashkisë së Bolonjës dhe flet për një ‘shpërthim të qëllimshëm’, ndërsa më vonë prokurori i Bolonjës do të hapë një dosje hetimore mbi ngjarjen, duke e quajtur: masakër. Ekspertiza e kryer nga dr. Marino dhe kolonel Spampinato do të vërtetojë se në një valixhe të braktisur mbi një tavolinë në sallën e pritjes kishte 20 kilogramë eksploziv, duke përfshirë nitroglicerinë, dinamit dhe T4. Përzierja e dinamitit me T4 quhet ndryshe ‘Compound B’ dhe është i njohur shumë mirë në ambientet ushtarake, sepse përdoret për plumba të veçantë. Më 22 gusht, DIGOS (Divizioni i Hetimeve të Përgjithshme dhe Operacioneve Speciale) depoziton në gjykatë një raport në të cilin identifikohen si organizatorë potencialë disa individë që u përkasin lëvizjeve neo-fashiste: Urdhri i Ri (ita. Ordine Nuovo), Shpërbërja e Sistemit (ita. Disintegrazione del Sistema), Lufta Revolucionare (ita. Guerra Rivoluzionaria). Aktiviteti i tyre i dhunshëm nuk ishte pa precedentë: masakra e sheshit “Fontana” (16 të vdekur dhe 88 të plagosur), masakra e Peteanos (3 të vdekur dhe 2 të plagosur), masakra në selinë e policisë së Milanos (4 të vdekur dhe 45 të plagosur), masakra e trenit Italicus (12 të vdekur dhe 44 të plagosur). Qarkullojnë shumë thashetheme, zëra, konfidenca dhe sekrete të rrëfyera në burg nga anëtarë të së djathtës ekstreme, që mblidhen nga policia. Ndërkohë vritet gjykatësi Mario Amato, pikërisht kur ishte duke u fokusuar gjatë hetimeve të tij mbi organizatat terroriste neo-fashiste në Itali.

Duke nisur nga 28 gushti, prokuroria nxjerr më shumë se 50 urdhër-arrestime për anëtarët e së djathtës fashiste, me akuzën e “krijimit të organizatave subversive, bandave të armatosura dhe përmbysjes së demokracisë”. Prokuroria nis hetimet e njëkohësisht nisin një seri e gjatë rrëfimesh, zbulimesh, shqyrtimesh dhe shtrembërimesh të fakteve, për ta ndryshuar herë pas here të vërtetën sipas këtij ose atij versioni. Përpjekjet për të larguar gjykatësit nga e vërteta janë të panumërta: shtrembërimi i parë vjen nëpërmjet një telefonate që ia cakton autorësinë e masakrës grupit neo-fashist NAR - Celula të Armatosura Revolucionare. Telefonata është e ngjashme me një tjetër të mëparshme, e cila kishte akuzuar për masakrën e Ustikës një neo-fashist italian të lidhur me shërbimet sekrete franceze. Do të zbulohet më vonë se të dyja telefonatat ishin bërë nga zyra e SISMI-t (Shërbimi Informativ dhe i Sigurisë Ushtarake të Firences). Shtrembërimet do të vazhdojnë nga disa individë të ekstremit të djathtë, të burgosur në burgjet italiane dhe franceze, që do i drejtojnë hetimet në nivel ndërkombëtar, duke përfshirë anëtarë të grupeve të tjera neo-fashiste në botë, të cilët do të rezultojnë më pas të palidhur me ngjarjen.

Më 13 janar 1981, në 09:26 ndodh një ngjarje e veçantë, që pështjellon më tej hetimet. Në një vagon të klasit të dytë të trenit Express Taranto-Milano, policia gjen një valixhe të mbushur me armë automatike, një armë gjahu, maska, dorashka dhe tetë kuti me eksploziv ‘Compound B’, si ai që ishte përdorur në stacionin e Bolonjës. Policia po kontrollonte trenin, falë një raporti të dorëzuar nënkryetarit të SISMI-t, Pietro Musumeci, nga gjenerali Santovito dhe biznesmeni Francesco Pazienza. Pietro Musumeci ishte drejtor i qendrës së SISMI-t në Firence, e ndër të tjera kishte qenë dhe anëtar i NAR-it. Raporti i quajtur “Terrori në trena” zbulonte një seri sulmesh në linjat hekurudhore italiane të organizuara nga neo-fashistët italianë, në bashkëpunim me ata francezë dhe gjermanë. Në valixhe do të gjenden gazeta franceze dhe gjermane, dy bileta avioni në emër të terroristëve të dyshuar si të implikuar dhe të denoncuar nga vetë gjenerali Santovito. Disa vite më pas, në 1984, do të zbulohet se valixhen-bombë e kishte vendosur një nënoficer i Armës së Xhandarmërisë, i udhëzuar nga Musumeci. Tërhiqen akuzat kundër 50 të dyshuarve dhe më 15 shtator 1981, në Gjykatën e Bolonjës, diskutohet për mbylljen përfundimtare të hetimeve, edhe pse s’janë gjetur përgjegjësit dhe fajtorët. Shoqata e të afërmve të viktimave të masakrës në stacionin e Bolonjës reagon duke u kërkuar institucioneve të vazhdojnë e të intensifikojnë hetimet.

Më 14 qershor 1986, Licio Gelli, Francesco Pazienza, Pietro Musumeci dhe kolonel Giuseppe Belmonte akuzohen se kanë krijuar një organizatë subversive. Bëhet fjalë për lozhën masonike “Propaganda 2”. Sipas gjykatësve, këta individë ishin në krye të një organizate që kishte detyrën e subversimit të rendit demokratik, duke përdorur grupet neo-fashiste për kryerjen e atentateve. Hallka lidhëse midis shërbimeve italiane të devijuara dhe grupeve neo-fashiste ishin neofashistët Roberto Rinani, Paolo Signorelli, Fabio De Felice, Massimiliano Facchini, ky i fundit - ekspert eksplozivash - kishte përgatitur eksplozivin për masakrën e Bolonjës. Më pas hyjnë në skenë dy anëtarë të NAR-it, që janë përgjegjës për vrasjen e gjykatësit Amato: Valerio Fioravanti - i arrestuar në shkurt 1981 e që deri në atë moment kishte kryer 8 vrasje, plaçkitje e sulme të ndryshme - dhe shoqja e tij në jetë dhe në aktet kriminale, Francesca Mambro. Sipas gjykatësve, dy anëtarë të tjerë të NAR-it - njëfarë Ciavardini dhe Facchini - miq të Mambro-s dhe Fioravanti-t, kishin informuar me telefon të fejuarat të tyre që të qëndronin sa më larg nga trenat e Bolonjës në datën 2 gusht. Gjyqi për masakrën në stacionin e Bolonjës zyrtarisht fillon në janar 1987, por në fakt nis në mars, dhe sipas tezës gjyqësore, Fioravanti dhe Mambro ishin ekzekutuesit që kishin vepruar nën direktivat e ideologut Signorelli.

Në korrik 1988, Gjykata e Bolonjës për Krimet e Rënda Penale dënon me burgim të përjetshëm për masakrën: Valerio Fioravanti, Francesca Mambro, Sergio Picciafuoco e Massimiliano Facchini. Gjithashtu gjykata dënon me 10 vjet heqje lirie Liccio Gelli, Francesco Pazienza, gjeneralin Musumeci dhe kolonelin Belmonte, me akuzën për shpifje të rënda dhe shtrembërime të fakteve. Ndërsa me Louis Ciavardini-n, meqenëse ishte i mitur, do të merrej një proces tjetër.

Por në korrik 1990 gjërat do të pështjellohen sërish dhe Gjykata e Apelit anulon të gjitha dënimet e mëparshme për masakrën: anulon dënimin e Liccio Gelli-t dhe ul të gjitha dënimet për shtrembërime të fakteve. Gjykata e Kasacionit, dy vjet më pas, do e konsiderojë vendimin të palogjikshëm e të pabazë, sepse në disa pjesë të procesit gjykatësit kishin mbështetur teza të pamundura. Në maj të 1994-s, Gjykata e Apelit dënon sërish për masakrën Fioravanti-n, Mambro-n e Picciafuoco-n; liron Facchini-n dhe Rinani-n; dënon për shpifje të rënda me qëllim terrorizmi dhe shtrembërim të fakteve Liccio Gelli-n, Francesco Pazienza-n, gjeneralin Musumeci dhe kolonelin Belmonte. Një vit më pas, Gjykata e Kasacionit konfirmon të gjitha dënimet dhe lirimet. Ndërsa Picciafuoco do të lirohet përfundimisht në 1996-n nga të gjitha akuzat.

Konkluzion

Çdo hetim që dështonte nga shtrembërimet e të dhënave, sillte humbjen e besueshmërisë të fakteve të tjera. Dhe ishin pikërisht shërbimet sekrete italiane që e kishin udhëhequr gjithmonë aparatin gjyqësor përgjatë këtyre dështimeve. Norberto Bobbio - filozof, historian dhe politoglot italian - do të shprehej në librin “Masakra, akt-akuza e gjykatësve të Bolonjës”, faqe IX (ita.“La strage, l'atto d'accusa dei giudici di Bologna” – Roma, 1986): “Të krijohet përshtypja se deri tani nuk është kuptuar serioziteti, përhapja dhe frekuenca e tentativave të shpeshta për të përmbysur institucionet tona të lira, gjë që është shumë shqetësuese, pasi asnjë vend tjetër demokratik nuk ka pësuar dhe toleruar tentativa të këtilla, dhe ajo që është akoma më negative, nuk i ka mbrojtur me të njëjtën mënyrë për vite me radhë…”. Në fjalët e Bobbio del qartë në pah implikimi i elementëve dhe strukturave të caktuara shtetërore të cilat e kanë toleruar, mbuluar dhe mbrojtur terrorizmin sipas sezoneve të ndryshme politike.

Përkujtimi i 30-vjetorit të masakrës ditën e hënë, në datën 2 gusht, u bë për herë të parë në mungesë të prezencës së pushtetarëve. Kjo edhe për arsyen se në vitet e kaluara prezenca dhe fjalimet e qeveritarëve janë kundërshtuar fuqishëm nga shoqatat e familjarëve të viktimave, nga bolonjezët dhe nga qytetarët e thjeshtë italianë. Gjatë manifestimit, Paolo Bolognesi, president i Shoqatës së Viktimave, do të shprehej: “Nuk është urrejtja ajo që na bën të lëvizim, por dinjiteti, sepse pa pasur kujtesën dhe drejtësinë, nuk mund të ekzistojë asnjë lloj bashkëjetese që të ketë kuptim dhe vlerë”. Bolognesi do të vazhdojë duke kujtuar: “Në kërkimin e të drejtave tona, kemi shmangur ndjenjën e viktimizimit dhe jemi sjellë gjithmonë si qytetarë, duke kërkuar atë që na takon. Beteja jonë ishte dhe është një betejë kundër kohës që kalon, kundër heshtjes dhe gënjeshtrës, kundër përpjekjeve për diskreditim, kundër atyre që mbrojnë vrasësit dhe jo viktimat, kundër atyre që duan që të harrojmë, duke na ulur kokën”.

Çdo vit familjarët e viktimave trokasin më kot në dyert e institucioneve për të kërkuar të vërtetën dhe heqjen e sekretit shtetëror, të ndërgjegjshëm se sakrifica e të afërmve të tyre është përdorur për të ndërtuar një shoqëri barbare, të padrejtë, hipokrite dhe të dhunshme. Barbarizmi modern perceptohet në përdorimin e torturës nga ana e forcave të rendit, në klimën e frikës dhe pasigurisë që mbizotëron në vend, në ndërhyrjet e rënda dhe flagrante të eksponentëve fetarë në punët e brendshme të shtetit e të qytetarit, në politikanët që janë ekzemplarë autentikë Orwell-ianë, në ksenofobinë dhe racizmin shtetëror - që me të ashtuquajturën Paketë të Sigurisë kundër emigrantëve - ka ligjëruar ligjet e reja raciale të shekullit XXI. Njerëzit e zakonshëm e dinë që shteti nuk gjykon e nuk dënon vetveten dhe barbarizmat e tij!

Sot e kësaj dite ende mungojnë emrat e drejtuesve dhe strategëve të kësaj masakre, dhe akoma nuk janë sqaruar e zbuluar arsyet e këtij gjesti politik, si dhe qëllimet që fshihen pas tij.

Artikuli eshte botuar ne:
- Gazeten Shqip: http://216.75.13.41/index
- Tirana Observer: http://www.tiranaobserver.com.al/index.php?option=com_content&view=article&id=4713%3Amasakra-e-bolonjes-2-gusht-1980&catid=40%3Aforum&Itemid=72

Agim Qirjaqi, autentico caposaldo del Teatro albanese.

di Brunilda Ternova

Dopo una battaglia di tre anni con la malattia dell’Alzheimer, è morto nel pomeriggio del 28 marzo scorso, all’età di 59 anni, l’attore e regista albanese Agim Qirjaqi. I colleghi lo ricordano come un artista straordinario, un regista dalla mente aperta, e un uomo riservato che decise di tenere per sé la sofferenza e il dolore della sua malattia.

Qirjaqi è stato ricoverato d'urgenza in ospedale circa un mese fa mentre attraversava una grave crisi ed è morto nel centro di riabilitazione ‘Joshua Center’. Il 29 marzo scorso, giovani e vecchi registi, attori, artisti, politici e molti ammiratori hanno reso omaggio al feretro del grande artista nella camera ardente allestita nell'atrio del Teatro Nazionale. Nel ricordarlo, i colleghi hanno voluto sottolineare il suo prezioso contributo come regista nel dare una fisionomia contemporanea al teatro albanese.

Per Ermira Gjata, docente dell’Accademia delle Belle Arti di Tirana, Qirjaqi ha segnato molto il concetto di regia, grazie alle modalità contemporanee dell’interpretazione e del fare teatro. Invece il regista Gëzim Kame si sofferma sulle sue dotti: “Agim era un artista straordinario con una cultura professionale elevata. Era completo come regista, docente, attore e soprattutto il suo modo di interpretare era particolare e originale”.

Affermazione condivisa anche dal regista Dhimiter Anagnosti che lo ricorda come “un grande attore, poliedrico, ottimo sia nei ruoli positivi che in quelli negativi. Un grande uomo, nella sua sensibilità e saggezza”. Nella collaborazione tra i due, rimane indimenticabile il ruolo del direttore fascista interpretato da Qirjaqi nel film di Anagnosti “I papaveri sui muri” (1976).

Un'altra artista che ha collaborato con Qirjaqi, l’attrice Luiza Xhuvani, suo partner in “La morte e la vergine” e “Il giardino delle rondini”, spettacoli teatrali con regia di Kiço Londo, parla dell'esperienza con lui: “Era un partner splendido con caratteristiche molto diverse e particolari dagli altri attori e con un'intelligenza assoluta. Era sempre un piacere averlo come collega. Aveva una natura che non si mescolava mai agli intrighi e alle parole. I parenti hanno perso un famigliare, noi abbiamo perso un collega, ma la nazione ha perso un grande artista”.

“Oggi siamo diventati più poveri – dichiarara il regista Kiço Londo, con il quale l’artista aveva svolto molti lavori nei ultimi anni, – A lui dobbiamo molto sia come artista che come uomo per le soddisfazioni regalataci ogni volta che intraprendeva qualcosa. Ci chiniamo davanti a lui, per la sua grande arte e per essere stato una dei capisaldi del Teatro nazionale che anche grazie al suo contributo continua a crescere.”

Vita e Carriera

L’Attore e regista Agim Qirjaqi è nato nel 1950 a Kolonjë, regione albanese del Sudest. Dopo la laurea all’Accademia delle Belle Arti di Tirana nel 1973, ha iniziato la carriera come attore preso il Teatro Nazionale. Già allora, i colleghi lo consideravano un intellettuale di raro pregio. Ben presto diventerà noto nel mondo cinematografico grazie ai film “Strade Bianche” del 1973 (alb. ‘Rrugë të Bardha’) con regia di Viktor Gjika, “I Papaveri sui muri” (alb. ‘Lulëkuqet mbi mure’) di Dhimitër Anagnosti con il quale vince il primo premio al Festival del Cinema Albanese nel 1977, “L’Ultimo Inverno” del 1976 (alb. ‘Dimri i fundit’) con regia di Kristaq Mitro e Ibrahim Muçaj, “Radiostazione” del 1979 (alb. ‘Radiostacioni’) con regia di Rikard Ljarja.

Negli anni ’80 si esibisce regolarmente sia nel teatro che nel cinema, avendo successo sia nei ruoli drammatici che in quelli comici. Durante questo periodo lavora come regista preso la televisione nazionale albanese, TVSH, realizzando come attore e regista molti telefilm artistici, tra cui “Dorina” (1980), e inizia a insegnare recitazione all’Accademia delle Belle Arti.

Nominiamo tra i film cinematografici di questo periodo “Inferno 43” del 1980 (alb. ‘Sketerre 43’) del regista Rikard Ljarja, “Alla vigilia della libertà” del 1981 (alb. ‘Në prag të lirisë’) e “Appassionata” del 1983 (alb. ‘Apasionata’) con regia di Kristaq Mitro e Ibrahim Muçaj, “Corde per violino” del 1987 (alb. ‘Tela për violinë’), “Il Circolo della Memoria” del 1987 (alb. ‘Rrethi i kujtesës’), “Le Panchine nel Parco” del 1988 (alb. ‘Stolat në park), “Missione oltre il mare” del 1988 (alb. ‘Misioni përtej detit’), ecc.

Tra i suoi ruoli come attore teatrale nominiamo opere come “Le Ombre della Notte” (alb.‘Hijet e natës’) di Vedat Kokona del 1986, “I comunisti” (alb. ‘Komunstët’) di Ruzhdi Pulaha del 1981, “La famiglia del Pescatore” (alb. ‘Familja e peshkatarit’) di Sulejman Pitarka del 1973, “Le ore di Cremino” (alb. ‘Orët e Kremlinit’) di N.Pogodin, ecc.

Tra il 1989 e il 1991, Qirjaqi si reca in Italia per una formazione di due anni con il famoso regista Giorgio Strehler al Piccolo Teatro di Milano e poi al Teatro Eliseo di Roma. Al suo rientro, anche se continua a esibirsi in teatro e nel cinema e insegnare all’Accademia, si dedica di più alla regia che era la sua passione.

Agli inizi degli anni ‘90, ha introdotto molti elementi di una particolare tipologia teatrale, quella del teatro dell’assurdo, che consiste in una articolazione artistica del concetto filosofico di assurdità dell’esistenza. Sembrava ovvia la sua passione verso questo genere teatrale e tornando in Albania, inizia a svelarlo ed esercitarlo anche nel teatro albanese. L’elenco delle sue opere come regista teatrale inizia con “Riccardo III” di Shakespeare nel 1992 e prosegue con “Fando e Lis” di Arrabal nel 1993 con il quale al Festival del Teatro del 1994 vince il premio ‘Aleksandër Moisi’, “La Pazzia della Grandezza” (alb. ‘Marrëzia e madhështisë’) di Vangjel Kozma, “La cantante calva” di Eugène Ionesco del 1994, “Il giardino delle rondini” di B.Cikloropulos nel 1998, “Un Nemico del Popolo” di Henrik Ibsen del 2000, ecc.

Negli ultimi anni ha interpretato anche ruoli cinematografici in film come “Colonnello Bunker” del 1998 di Kujtim Çashku, “Le Vittime di Tivar” (alb.’Viktimat e Tivarit’) del 1996 di Ekrem Kryeziu, e alcuni personaggi satirici e comici in “Il Matrimonio di Sako” (alb. ‘Martesa e Sakos’) del 1998 di Vladimir Prifti, “Slogan” (2001) e “Caro Nemico” (2004) di Gjergj Xhuvani e poi “Cronaca di Provincia” (alb. ‘Kronikë Provinciale”) del 2009 di Artan Minarolli.

Oltre alla creatività come regista e attore, è grande il suo impegno anche in altri campi. Traduttore dei drammi “Fando e Lis” e “La Cantante Calva”, membro del Consiglio Editoriale del Bollettino del Teatro, membro del Consiglio di Amministrazione di Alba Studio Film e dell’Accademia delle Belle Arti, Co-fondatore e primo presidente dell’Associazione Nazionale degli Artisti del Teatro (1992), Professore Assistente dal 1996 e Direttore del Teatro nazionale albanese nella stagione 2002-2003.

Con il suo particolare modo di lavorare e la sua scuola di interpretazione, Agim Qirjaqi aveva ancora un grande potenziale e tanto da dare all’arte. È stato l’artista fenomeno che ha rispecchiato nel suo lavoro la scossa della crisi dei valori morali, e in particolare quella della verità. La malattia lo ha abbattuto fisicamente, ma i suoi ruoli memorabili nel cinema e nel teatro serviranno come un esempio a tutte le nuove generazioni di artisti. Con la sua scomparsa, è venuto a mancare uno dei pilastri più importanti del teatro albanese, segnando una grande perdita per la cultura e l’arte del paese delle aquile.

Trailer “Slogans”: http://www.commeaucinema.com/bande-annonce/3126

http://www.albanianews.it/cultura/arte/item/1071-agim-qirjaqi-attore-albanese 

F.Y.R.O.M. – Reagiscono gli albanesi: ‘Skopje ci impedisce l’istruzione’.

di Brunilda Ternova


Le tendenze istituzionali in merito alle divisioni su base etnica, e la politica segregazionista dell’istruzione e della educazione in lingua albanese, hanno segnato l’anno scolastico 2009/2010 nella Repubblica di Macedonia.

L’istruzione in lingua albanese nella FYROM (Macedonia) sta andando verso il caos. All’inizio del secondo semestre scolastico agli studenti albanesi mancano i spazi e la possibilità di istruirsi adeguatamente nella loro lingua, mentre le autorità slavo-macedone si oppongono alle richieste di apertura dei corsi di lingua albanese. Le divisioni create nelle scuole superiori della città di Struga e le inadeguate condizioni di apprendimento nelle scuole albanesi in Kumanov; il divieto di apertura di ulteriori classi paralleli alla scuola superiore di medicina a Skopje, così come la mancanza di spazio per gli studenti albanesi nelle scuole secondarie e primarie, sono problemi che stanno creando gravi ostacoli per l'educazione degli studenti albanesi.

A Skopje, una parte degli studenti albanesi di medicina viene discriminata e segregata non permettendo loro di seguire le lezioni presso la scuola di medicina “Pance Karagjozov”, e spostandoli presso il liceo “Zef Lush Marku” che ovviamente non possiede le strutture adeguate per formare il profilo medico. Questo fa si che in futuro gli studenti albanesi di medicina non saranno in grado di competere alla pari con i loro colleghi che hanno usufruito di strutture e condizioni migliori.

A Struga, gli studenti albanesi vengono discriminati e segregati su un piano pubblico da parte del governo macedone, il quale stabilisce che gli studenti albanesi devono essere istruiti nelle scuole situate in ambienti rurali, mentre gli alunni macedoni di etnia slava educati in scuole situate in ambienti urbani.

A Kumanov, gli studenti albanesi vengono discriminati e segregati: sono tenuti a frequentare le lezioni in ambienti improvvisati (che non sono affatto aule scolastiche) e in condizioni tali da mettere a rischio la loro salute.

Di fronte a questa situazione problematica, le associazioni civiche albanesi hanno chiesto pubblicamente le dimissioni del Ministro dell'Istruzione, Nikola Todorov. "Chiediamo le dimissioni immediate del ministro Todorov, a causa della sua dichiarazione discriminatoria secondo il quale l'insegnamento della terza lingua incominciando dalla prima classe primaria sarebbe un peso per i bambini macedoni di etnia slava, ma non per quei bambini albanesi della stessa età. Inoltre anche per il contributo che ha dato all’aumento delle tensioni etniche sia ora che durante la fase di registrazione degli studenti albanesi nelle scuole secondarie ", - hanno detto i rappresentanti delle associazioni albanesi.
I politici albanesi di FYROM (Macedonia) non hanno ancora reagito riguardo a questa ultima mossa delle associazioni albanesi. Mentre l’esperto albanese sulle questioni educative e didattiche, Xheladin Murad, sostiene che si dovrebbe impostare un’agenda per risolvere i problemi ormai già aperti e che stano creando delle pericolose conseguenze per gli studenti.
“E’ un dato di fatto che riguardo l’istruzione in lingua albanese mancano molte cose. Il Ministero della Pubblica Istruzione non ha la sensibilità per prendere delle solide decisioni relative a questi problemi accumulati e risolverli. Il problema più recente causato dal Ministero della Pubblica Istruzione è la sua imposizione agli studenti albanesi delle scuole albanesi, obbligati ad imparare la lingua slava macedone dal primo grado delle elementari. Questo non fa altro che aggravare i problemi in materia di istruzione", - ha sottolineato professor Murad.
Secondo lui, in questo caso, il governo dovrebbe cercare la piena responsabilità di questa decisione da parte del Ministro della Pubblica Istruzione.
Evidenti problemi in materia di istruzione sono stati registrati anche dalla Lega degli Insegnanti Albanesi (L.A.Sh) a Kumanov e Likov, che si è appellata richiedendo più volte aiuto per l’istruzione albanese a Kumanov.
“Esiste il bisogno urgente di un intervento istituzionale per evitare i problemi e il caos che sta regnando nell’istruzione albanese a Kumanov. Da tanti anni abbiamo problemi con la mancanza dei locali per gli studenti albanesi delle scuole secondarie, abbiamo problemi nell’assegnazione degli spazi per gli studenti delle scuole elementari, mancano le condizioni dell'esercizio educativo e sono carenti molti altri aspetti di cui soffrono i nostri bambini”, - ha sottolineato il presidente della LASH, signor Etem Xheladini.
Le associazioni albanesi richiedono che il ministro e il governo macedone rispettino l’articolo 45 comma 5 della legge in materia di istruzione primaria, secondo il quale si richiede che la lingua slava macedone venga insegnata a partire dalla quarta elementare.

Scandalo con i fondi UE sull’istruzione.
Mentre gli studenti albanesi sono in balia di questa voluta disorganizzazione, i funzionari dell’istruzione del governo macedone vengono travolti da continui scandali, uno dei quali riguarda i fondi dell’Unione Europea.
I funzionari di Bruxelles stano indagando riguardo la frode dei fondi UE di 260 migliaia di euro, che erano stati sanciti per la FYROM e che erano destinati all'istruzione e alla cultura di questa repubblica. Nell’obiettivo dell'indagine c’è l'Agenzia Governativa per i Programmi Educativi e di Mobilità, mentre i sospetti sono caduti sul direttore di questa agenzia - Nelovski Bosko - che ha ritirato i fondi per conto di una associazione non governativa della quale è il fondatore e che viene gestita dai suoi famigliari più stretti.
E’ sospettata di abuso anche la seconda organizzazione "Youth Creative Center" che ha ricevuto i fondi, il cui fondatore è un amico intimo del direttore Nelovski. Quasi tutti i fondi dei 68 progetti sono stati usati ed abusati da organizzazioni affiliate con il direttore dell’Agenzia Governativa per i Programmi Educativi e di Mobilità. Bosko Nelovski è anche membro del comitato esecutivo delle forze giovanili VMRO-DPMNE. Dopo l’esplosione di questo scandalo Bruxelles ha congelato i fondi per la FYROM, mentre l'ufficio UE sta conducendo ulteriori verifiche e i risultati saranno resi pubblici per fare chiarezza su tutti gli abusi effettuati.

http://www.albanianews.it/albania/280110-f-y-r-o-m-reagiscono-gli-albanesi-skopje-ci-impedisce-listruzione

A Bologna, l’inaugurazione della mostra ’Besa un codice d’onore’.

di Brunilda Ternova



Si è inaugurata il 24 gennaio 2010 alle ore 11.00, negli ambienti del Museo Ebraico di Bologna la mostra del fotografo statunitense Norman H. Gershman,"Besa un codice d’onore. Gli Albanesi musulmani che salvarono gli ebrei dalla Shoah".


La mostra contiene una serie di fotografie in bianco e nero, con i ritratti dei discendenti dei 63 albanesi, che hanno aiutato gli ebrei durante la seconda guerra mondiale, e che sono riconosciuti da Yad Vashem come i Giusti tra le Nazioni. Buona la partecipazione della cittadinanza albanese e italiana presenti alla inaugurazione, degli amanti dell’arte e della fotografia e di molti curiosi interessati all’argomento.

L’esposizione, ripercorrendo la storia ebraica a cavallo della seconda guerra mondiale con uno sguardo particolare al ruolo svolto dagli albanesi di religione musulmana, tramite le sue preziose immagini rappresenta l’occasione di mostrare al pubblico degli appassionati dell’arte della fotografia e del tema storico l’esplorazione di un mondo ricco di contrasti e di originalità.

Difatti le immagini hanno una sorta di originalità albanese; le mani sul petto sopra il cuore è un gesto tipicamente albanese e dà ad intendere il segno significativo di Besa. Si osserva un legame forte tra l’immagine e il testo narrante di ognuna delle storie come nel caso delle famiglie di Hasan Kalaja, di Hysen Marika, di Lilo Xhimitiku e Taqi Simsia, di Ali e Ragip Kraja, di Mimi Dema, ecc.

I scatti fotografici penetrano dentro le persone mettendo in evidenza il loro spirito attraverso il contatto visivo ed ricercando l’animo umano attraverso il paesaggio plastico dell’espressività corporea, restituita dal bianco e nero. Le testimonianze si moltiplicano attraverso il gesto indicale oppure attraverso l’ostensione di tracce rilevanti di quel passato. Ogni immagine ha un proprio spirito personale e una propria storia umana che per mezzo della scelta di quei due singoli colori mette in evidenza la risoluzione della contraddizione storica che ha contraddistinto il mondo ebraico e quello islamico.

L’arte di Gershman è la sua capacità di portare l’argomento molto vicino al pubblico, offrendo a quest’ultimo un viaggio emozionante nella memoria del passato.

Hanno salutato l’inaugurazione della mostra il Presidente del Museo Ebraico di Bologna - Emilio Campos, il Presidente della Comunita Ebraica di Bologna - Guido Ottolenghi, il Vice Ministro alla Cultura della Repubblica dell’Albania - Suzana Turku e l’Ambasciatore della Repubblica Albanese in Itaia - Llesh Kola.

Alla cerimonia di inaugurazione sono inoltre intervenuti Claudio Merighi – Vice Sindaco Comune di Bologna, Beatrice Draghetti - Presidente Provincia di Bologna, Maria Giuseppina Muzzarelli - Vicepresidente Regione Emilia Romagna, Paolo Zanca- Vicepresidente Assemblea Legislativa Regione Emilia Romagna, Renzo Gattegna - Presidente Unione delle Comunità Ebraiche Italiane, Abd Al Adhim Yusuf Pisano -Responsabile Co.Re.Is. Emilia Romagna, Michele Sarfatti – Direttore della Fondazione “Centro di Documentazione Ebraica Contemporanea” di Milano.


Pubblichiamo in parte l’intervento dell’Ambasciatore dell’Albania.

Nel suo intervento l’ambasciatore Kola dopo aver ringraziato gli organizzatori dell’attività e la comunità ebraica in Italia per il loro sostegno, ha sottolineato l’importanza della promozione dei valori nazionali albanesi come indice di una missione nobile, di un fattore di pace e amicizia tra le nazioni. Proseguendo nel suo discorso ha sottolineato il ruolo storico dell’Albania che fin dai tempi di Scanderbeg ha sempre e comunque portato in occidente i propri distintivi e radicati valori umani.

“La nostra è una nazione antica ed autoctona con qualità comprovate, conosciute e stimate. Noi non siamo mai stati invasori, siamo sempre stati invasi dagli altri. Abbiamo da sempre offerto l’amicizia e la tolleranza invece della discriminazione; abbiamo lavorato per la cooperazione e scelto relazioni senza pregiudizi.
Siamo un paese dove convivono in armonia e in tolleranza secolare esemplare tre religioni differenti. E’ una realtà ed un modello da cui possono prendere esempio altre nazioni, vicine o lontane.
L’Albania è patria di simboli internazionalmente conosciuti, come il nostro eroe nazionale, Scanderbeg, conosciuto già cinque secoli fa, come difensore della civiltà occidentale, e nei nostri tempi la grande missionaria della carità, Madre Teresa.”

L’ambasciatore costatando che il principio guida interno alla tradizione albanese dell’ospitalità è rivolta al prossimo a prescindere dal suo credo religioso ed etnico, ha detto:

“Durante la seconda guerra mondiale l’Albania e gli albanesi hanno accolto e salvato tutti gli ebrei, come in pochi paesi nel mondo e nella loro fase storica piu difficile. Li abbiamo accolti non come stranieri, ma come amici, perché da noi esiste solo il concetto del’”ospite”. Li abbiamo ricevuti e dato alloggio nelle nostre case, insieme alle nostre famiglie, perché per gli albanesi la casa è prima di tutto di dio, poi degli amici e della famiglia. La porta di ogni albanese è sempre aperta per i amici e chiunque bussa riceve il benvenuto.
Noi abbiamo difeso gli ebrei come popolo e anche di fronte alle istituzioni.[…] La maggior parte di loro era registrata con documenti falsi figurando di origine albanese. Le autorità albanesi hanno rifiutato di consegnare ai nazisti le liste degli ebrei. In Albania non sono state approvate leggi antisemite, non sono stati costruiti campi di concentramento.
Questo atteggiamento benevolo l’hanno mantenuto tutti gli albanesi, quelli in Albania, quelli del Kosovo, della Macedonia, del Montenegro, in Grecia, perché ovunque ci troviamo, siamo albanesi; tutti uniti: albanesi musulmani, ortodossi, cattolici perché per gli albanesi la propria religione è l’Albanesità.”

In conclusione l’ambasciatore ha fatto un appello sentito per una riflessione:

“Noi non vogliamo e non chiediamo medaglie e meriti, perché l’abbiamo fatto per gli ebrei, ed altri popoli. Trovandoci in Italia, possiamo ricordare come molti militari italiani, dopo la capitolazione fascista, siano rimasti in Albania e come ha scritto un storico italiano, furono aiutati proprio da quelle popolazioni di cui erano stati occupanti. Loro hanno vissuto e combattuto insieme agli albanesi contro i nazisti, anche formando un battaglione simbolicamente chiamato “Antonio Gramsci”, in onore di un italiano di origini arbëresh. Quello che serve e che oggi ci sta dando quest’evento è il riconoscimento storico e la riconoscenza di un atto di ospitalità e coraggio del popolo albanese.
In conclusione, vorrei porre l’accento sul fatto che con l’atteggiamento dimostrato verso gli ebrei, gli albanesi hano mostrato la forza umanitaria e quello che questa può fare quando raggiunge la sua massima espressione. Ricca di senso umanitario, non a caso la nostra Terra ha generato e cresciuto il modello e il simbolo mondiale dell’umanità, Madre Teresa. Perciò, con la modestia del rappresentante di un piccolo paese amico e di un albanese del suolo di Madre Teresa, vi invito tutti a promuovere l’umanitarismo, i valori e l’amicizia, perché solo grazie ad essi, come amiamo dire noi albanesi, non vi sono roccaforti che non possono essere conquistate.”

La mostra fotografica resterà aperta al pubblico fino al 28 gennaio 2010, da domenica a giovedì dalle ore 10.00 alle 18.00, venerdì dalle ore 10.00 alle 16.00 mentre sabato e durante le festività ebraiche sarà chiusa. Informiamo i nostri lettori che nei prossimi giorni sarà disponibile on line il servizio dell’evento.

http://albanianews.it/arte/250110-bologna-linaugurazione-mostra-codice-onore-albanese-besa